Klimatyzacja w szpitalach

W dniu 26 marca 2021 r. odbyła się pierwsza Konferencja Naukowo – Techniczna „Klimatyzacja obiektów szpitalnych” zorganizowana w formie zdalnej przez Wydział Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej oraz Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych. W wydarzeniu wzięło udział 486 uczestników, którzy w ciągu kilku godzin mogli uzyskać informacje przedstawiane przez naukowców, projektantów i lekarzy czynnie związanych z kształtowaniem warunków środowiska wewnętrznego w szpitalach.

Patronat honorowy nad wydarzeniem objęło Ministerstwo Zdrowia a także Naczelna Izba Lekarska i Polska Izba Inżynierów Budownictwa.

Prezentację otwierającą przedstawił Dr n. med. Paweł Grzesiowski, przewodniczący Stowarzyszenia Higieny Lecznictwa, omawiając kwestie wpływu warunków pracy na bezpieczeństwo personelu medycznego i pacjentów ze szczególnym uwzględnieniem COVID-19. Ekspert Naczelnej Izby lekarskiej zwrócił uwagę na aktualnej zagrożenia epidemiologiczne w szpitalach, przedstawił statystyki odnośnie zapadalności na zakażenia spowodowane hospitalizacją w ostatnich latach, a także czynniki sprzyjające transmisji patogenów w środowisku szpitalnym. Szczegółowo przeanalizował również wpływ poszczególnych  elementów na wzrost ryzyka zakażenia miejsca operowanego i ich korelację z krotnością wymian powietrza w sali operacyjnej. W podsumowaniu podkreślił, że zapobieganie zakażeniom szpitalnym jest efektem wielokierunkowych i zespołowych działań wszystkich członków zespołu odpowiedzialnych za warunki środowiska w salach operacyjnych a w prewencji zakażeń najważniejsza jest analiza zdarzeń niepożądanych, szkolenia i profilaktyka.

Kolejną prezentację pt. „Przegląd najnowszej wiedzy naukowej w zakresie klimatyzacji sal operacyjnych” przedstawiała dr hab. inż. Anna Bogdan, prof. Politechniki Warszawskiej, omawiając zarówno rozwój rozwiązań klimatyzacyjnych stosowanych w salach chorych, jak i parametry związane ze elementami stosowanymi podczas operacji wpływającymi na poziom zakażeń miejsca operowanego. Zwróciła szczególną uwagę na konieczność edukacji wszystkich osób pracujących w szpitalach i odpowiedzialnych za tworzenie warunków środowiska wewnętrznego w zakresie wpływu wentylacji i klimatyzacje na bezpieczeństwo pacjentów i komfort pracy chirurgów oraz personelu medycznego.

Jednoczesne spojrzenie chirurga i projektanta systemów klimatyzacji przedstawił dr n. med. Maciej Matłok z I+med. Omówił podstawy prawne związane z projektowaniem sal operacyjnych oraz szczegółowo omówił parametry środowiska wewnętrznego, które wpływają na odczucia użytkowników pomieszczeń w szpitalach. Szczegółowo przedstawił oczekiwania użytkowników względem warunków środowiska wewnętrznego w sali operacyjnej, a także podał problemy techniczne napotykane przez chirurgów w sali operacyjnej, jak również w sali chorych, na które warto zwracać uwagę podczas projektowania.

Dr Johan Nordenadler z Karolinska University Hospital opowiedział natomiast o procesie wyboru systemu wentylacji i podjętych decyzjach przy budowie Karolinska University Hospital. Wybór systemu poprzedzony był szerokimi badaniami dotyczącymi jakości powietrza w stosunku do przyjętego rozdziału, prędkości i strumienia powietrza  w salach operacyjnych. W badaniach uwzględnione był również wpływ zanieczyszczeń generowanych przez użytkowników przy zastosowaniu różnego rodzaju odzieży oraz w zależności od liczby osób znajdujących się w sali.

Kolejne spojrzenie praktyka przedstawił mgr biol. Krzysztof Kacperski – st. specjalista higieny i epidemiologii  z Centrum Onkologii-Instytutu im. Marii Skłodowskiej – Curie, który przedstawił wyniki metaanalizy dotyczącej wpływu rodzaju nawiewu powietrza stosowanego w sali operacyjnej na częstość zakażenia rany operacyjnej w planowanych operacjach stawów kolanowego i biodrowego. Omówił również historię rozwoju odzieży medycznej wykorzystywanej podczas operacji, której zadaniem była ochrona przed zakażeniem.

Natomiast dr Maciej Szczotko omówił szczegółowo proces oceny higienicznej wyrobów stosowanych do wentylacji i klimatyzacji pomieszczeń w obiektach podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Przedstawił przykładową dokumentację niezbędną do przeprowadzenia oceny higienicznej, szczegółowe wymagania atestacji w obiektach wykonujących działalność leczniczą oraz przybliżył przyszłość atestacji higienicznej.

Metody uzyskania odpowiedniej jakości powietrza za pomocą  procesu sterylizacji powietrza w systemach klimatyzacyjnych obsługujących pomieszczenia służby zdrowia przedstawiła dr inż. Sylwia Szczęśniak z Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej. Przybliżyła uczestnikom główne zadania, które muszą spełniać systemy wentylacyjne i klimatyzacyjne w obiektach służby zdrowia oraz szczegółowo omówiła metody ograniczania zanieczyszczeń, sposoby dezynfekcji i sterylizacji powietrza oraz powierzchni.

Ismo Gronvall oraz Paweł Borowiecki z firmy Halton przedstawili prezentację dotyczącą perspektyw zastosowania modelowania CFD w prognozowaniu komfortu cieplnego i czystości mikrobiologicznej w sali operacyjnej w czasie zabiegu. Omówili trzy studia przypadków: Wielkopolskie Centrum Zdrowia Dziecka (Poznań), New Karolinska (Sztokholm, Szwecja), UZ Ghent (Belgia). Omówione przypadki wskazują, że modelowanie CFD parametrów rozpływu powietrza w sali operacyjnej w czasie zabiegu ma kilka istotnych zalet. Pomaga zrozumieć co dzieje się ze strumieniem powietrza w przypadku zastosowania różnych systemów wentylacji w sali oraz wpływ geometrii urządzeń medycznych na przepływy powietrza. Może być narzędziem pomagającym przewidzieć parametry komfortu i czystości mikrobiologicznej powietrza w czasie operacji, a co najważniejsze  – może być istotnym czynnikiem w procesie podejmowania decyzji o wyborze systemu i jego szczegółowych ustawień oraz ich optymalizacji na etapie projektu.

Parametry izolacyjne odzieży medycznej mają znaczący wpływ na komfort pracy w sali operacyjnej. Dr inż. Magdalena Młynarczyk (Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy) omówiła czynniki wpływające na izolacyjność cieplną odzieży, metody jej pomiaru a także wyniki badań przeprowadzonych w komorze klimatycznej i za pomocą manekinów termicznych. Przedstawiła również własne badania dotyczące metod redukcji obciążenia cieplnego chirurgów i pozostałych członków zespołu medycznego.

Ostatnią prezentację przedstawił dr inż. Piotr Uścinowicz (PM Group), który omówił wyniki prowadzonych przez siebie badań dotyczących  warunków środowiska cieplnego w salach chorych. Badania jednoznacznie wskazują, że w salach chorych pacjenci narzekają na zbyt ciepłe warunki, jednocześnie metody stosowane do prognozowania odczuć cieplnych użytkowników (wskaźnik PMV) nie w pełni pasują do prognozowania odczuć osób chorych. Na tym konferencję zakończono.

Druga edycja konferencji planowana jest na 25 marca 2022 r.